Publicatie en verwijzingen naar (lopende) onderzoeken op thema’s die raken aan wat wij doen.
Op deze pagina publiceren we verwijzingen naar relevante onderzoeken.
Publicaties
Wonen in een krachtige gemeenschap met bewoners als opdrachtgever door Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen, maart 2024
Deze Handreiking neemt dorpen en andere initiatiefnemers mee in wat er komt kijken bij de ontwikkeling van nieuwe woningen of de herbestemming van bestaand vastgoed. Met de bedoeling hen te ondersteunen en daarmee zeggenschap en invloed te geven.
Wie ouder wordt heeft niet alleen een geschikt huis nodig, maar ook een gemeenschap door De Correspondent, december 2023
In deze reportage beschrijven correspondenten Josta van Bockxmeer en Lynn Berger hun ervaringen van een bezoek aan een wooncomplex in Den Bosch. In wooncomplex Wij zijn Zuiderschans wonen ouderen, mensen met dementie en jongeren samen. Zo worden er twee problemen tegelijk aangepakt: de vergrijzing en de woningnood.
Het woonbeleid is stuk. Deze doe-het-zelvers laten zien hoe het beter kan door De Correspondent, december 2023
Om nú iets aan de woningnood te doen, bouwen door heel Nederland groepen burgers hun eigen betaalbare huizen. Maar zij lopen tegen dezelfde problemen aan als professionele ontwikkelaars. Dat legt haarfijn bloot waar de fouten in ons woonsysteem zitten. Door het artikel van Josta van Bockxmeer wordt er beeld getoond van het proces van de opbouw van de wooncoöperatie de Nieuwe Meent in Amsterdam.
Expeditie Beter Nederland door VPRO Tegenlicht, november 2023
Een aantal vraagstukken waar wij in Nederland op vastlopen, worden in andere landen wél opgelost. Waar wij blijven hangen in eindeloze politieke beslommeringen en vastgeroeste ideeën, worden in andere landen gedurfde besluiten genomen, met spectaculaire resultaten. Wat kunnen we leren van deze initiatieven, en hoe kunnen ze in Nederland worden toegepast? Oostenrijk staat misschien niet bekend als het meest vooruitstrevende land op aarde, maar als het gaat om sociale woningbouw en betaalbaar wonen staan ze bovenaan. Regisseur Arnout Arens reist af naar de hoofdstad Wenen, waar maar liefst 60% van de bevolking in sociale huurwoningen woont. Deze stad is zelfs uitgeroepen tot de leefbaarste stad ter wereld. Hier zijn huurprijzen van €250 voor een appartement van 50 vierkante meter heel normaal. In Graz, de tweede stad van het land, worden onder leiding van burgemeester Elke Kahr ook nieuwe sociale woningen gebouwd. Sociale woningbouw voor bijna iedereen is in Oostenrijk de norm, kan dat ook in Nederland?
Geclusterd wonen, ruimte voor ontmoeting door HAN, november 2023
Kim Hamers (HAN) en Arianne Hendriks (Woonzorg Nederland) presenteerden inzichten uit het project ‘Meerwaarde van gemeenschappelijk wonen’ tijdens het jaarlijkse DEEL Symposium het Nieuwe Wonen in de Vasim te Nijmegen. In het kader van de lopende samenwerking tussen DEELpartner woningcorporatie Woonzorg Nederland, de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), en de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) wordt onderzoek uitgevoerd naar de mogelijke sociale meerwaarde van geclusterde woonvormen voor senioren in de sociale huursector. Bevindingen zijn gedaan op basis van een survey die is gehouden onder bewonersconsulenten en bewoners van Woonzorg Nederland. Deze studie laat zien dat geclusterd wonen zeker voordelen biedt ten aanzien van samenredzaamheid van de bewonersgroep en sociaal welbevinden van bewoners. Dit kent wel een duidelijke begrenzing. Het gaat om meer laagdrempelige vormen van contact en burenhulp. Het brengt alleen voordelen voor bewoners die hiervoor willen en kunnen openstaan. Het onderzoek waarop deze rapportage is gebaseerd, loopt van juni 2020 t/m mei 2024 en is gerelateerd aan het promotieonderzoek van ir. Kim Hamers. In dit kader zijn op basis van de verzamelde data binnen dit project wetenschappelijke publicaties in wording.
Tips voor bouwen aan vitale gemeenschappen door Platform31, oktober 2023
In Nederland wordt gewerkt aan meer geclusterde woonvormen voor ouderen. Deze woonvormen bestaan uit enkele zelfstandige woningen met een gezamenlijke ontmoetingsruimte. Deze ruimte is voor de bewoners en kan ook worden opengesteld voor de buurt. Het achterliggende idee is dat bij elkaar wonen onderlinge contacten stimuleert en eenzaamheid tegengaat. Met gezondheidswinst als mooi resultaat. Ontmoeting gaat echter niet vanzelf; het is van belang het te faciliteren voor vitale gemeenschappen. De inzichten en concrete handvatten op de site helpen je om ontmoeting te faciliteren in de praktijk.
Veel 60-plussers willen wel verhuizen, we hebben ze alleen niets te bieden door Volkskrant, september 2023
Woningmarkt. Bij het tekort aan geschikte eengezinswoningen wordt vaak met een schuin oog gekeken naar 60-plussers die (te) ruim behuisd zijn. Enige verdieping in hun leefsituatie kan ertoe leiden dat meer van hen wél bereid zijn te verhuizen.
Investeer in de kracht van senioren, een groep met potentie door Seniorencoalitie, september 2023
De Seniorencoalitie (ANBO, KBO-PCOB, Koepel van Gepensioneerden, NOOM, SOMNL) stelt in de aankomende verkiezings- en formatieperiode voor om de volgende punten te realiseren op het gebied van wonen. In de nieuwe kabinetsperiode moet vol worden ingezet op de mogelijkheid om zelfstandig passend te kunnen (blijven) wonen. Dat houdt in dat er voldoende betaalbare, geschikte en bereikbare (geclusterde) woningen voor senioren moeten komen in wijken met goede voorzieningen. Daardoor wordt het mogelijk de noodzakelijke doorstroming een flinke impuls te geven. Daarnaast moet worden ingezet op het bouwen van nieuwe woonvormen met een sociale component. En op mogelijkheden om zo nodig zorg aan huis te kunnen leveren.
‘We have brothers, sons, lovers – but they can’t live here!’ The happy home shared by 26 women door The Gardian, augustus 2023
With residents aged from 58 to 94, New Ground is the UK’s first cohousing community exclusively for older women. Setting it up was an 18-year battle – but with soaring numbers of people living alone, is this an idea whose time has come?
Wat er misging in het woonbeleid, volgens de man die er de basis voor legde door Josta van Bockxmeer (De Correspondent), augustus 2023
Eén document, van meer dan 30 jaar oud, krijgt vaak de schuld van alles wat er misging in het woonbeleid. Ik sprak de man achter deze beleidsnota, Jan van der Schaar. Waarom ontstond er, ondanks zijn goede ideeën, toch een wooncrisis, en wat moet er nu gebeuren?
‘Je moet een eigen huis kopen’ – niet dus. En wat ik nog meer leerde als correspondent Wonen door Josta van Bockxmeer (De Correspondent), augustus 2023
Journalistiek is controle van de macht, het verslaan van belangrijke gebeurtenissen, het voeden van het publieke debat. En bovenal: nieuwe dingen leren over de wereld om ons heen. Daarom maken correspondenten de balans op: wat hebben ze geleerd na 10 jaar De Correspondent? In dit artikel: Josta van Bockxmeer, correspondent Wonen.
Handreiking: Geclusterde woonvormen voor senioren door Platform31, juli 2023
Het aantal ouderen groeit in de komende jaren sterk. Dit vraagt om nieuwe woonvormen tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis in. Deze handreiking biedt informatie over wat geclusterd wonen voor senioren is en wat belangrijke aandachtspunten zijn bij het ontwikkelen van geclusterd wonen. Het helpt gemeenten en ontwikkelende partijen (markpartijen, corporaties, zorgaanbieders, sociaal ondernemers en burgerinitiatieven van senioren) om keuzes te maken in de vormgeving van een specifiek project van geclusterd wonen voor senioren.
Voortgang wonen en ouderen: versterken regie op ouderenhuisvesting door Rijksoverheid, juni 2023
Het aantal ouderen in Nederland neemt toe. Om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen laten wonen, met zorg als dat nodig is, zijn meer woningen nodig. Veel ouderen wonen in een woning die niet goed bij hun levensfase past. Doorstromen naar een andere woning, verbetert de mogelijkheden voor goede zorg, als dat nodig is, waardoor ouderen een betere kwaliteit van leven krijgen. Door meer levensloopbestendige woningen te bouwen en ouderen te voorzien van informatie over mogelijke doorstroomwoningen, wil minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke ordening voorzien in passende woonruimte voor ouderen. De opgave: 290.000 extra woningen voor ouderen bouwen tot en met 2030, waarvan 170.000 zogeheten nultredenwoningen, 80.000 geclusterde woonvormen en 40.000 zorggeschikte woningen. Zo staat in de voortgangsrapportage die de minister op 27 juni 2023 naar de Tweede kamer stuurde.
Woningbouw: knopen doorhakken blijft moeilijk door DvhN, mei 2023
Zolang overheden denken vanuit bezwaren, vinkjes zetten en controle, houden we onszelf lekker bezig, maar schiet het met de woningbouw nog steeds niet op. Als overheden leren hoe je meer ruimte kunt geven aan andere partijen, ontstaat er meer tempo en meer kwaliteit. Aldus Daniël Depenbrock, partner bij KAW, in een opniërend artikel in het Dagblad van het Noorden.
Brede Welvaart Monitor Groningen door Sociaal Planbureau Groningen, maart 2023
Een goede woning en woonomgeving zijn belangrijk voor het waarborgen van de brede welvaart van een wijk of dorp. De woning en woonomgeving zijn ook bepalend voor het persoonlijk welzijn. De Monitor Brede Welvaart zoomt in het op het thema Wonen van pagina 95 t/m 115. Een van de conclucises is dat er voor zelfstandig thuiswonende ouderen passende woonoplossingen nodig zijn. De uitdaging is om voldoende en geschikte woningen te creëren en te behouden. Er is behoefte aan flexibiliteit in woontype en bijvoorbeeld functie van gebouwen om te kunnen omgaan met veranderende vraag.
10 trends voor woningmarkt en leefomgeving in 2023 door Companen, januari 2023
In 2022 veranderde ‘woningmarkt’ in ‘volkshuisvesting’. Een dak is immers niet meer voor iedereen vanzelfsprekend. Er is snel actie nodig; liever vandaag dan morgen. Marktpartijen voeren uit en willen nu renderen. Maar de volkshuisvesting vraagt een lange adem. Woningcorporaties komen met hun langjarige betrokkenheid weer in positie. Juist nu is weging van korte- en langetermijnbelangen nodig. En die gaan lang niet altijd samen, zo blijkt uit de 10 woningmarkttrends voor 2023 volgens Bram Klouwen.
Programma Wonen en zorg voor ouderen door Rijksoverheid, november 2022
Het doel van dit programma is dat ouderen in een geschikte woning en leefomgeving met plezier kunnen wonen en kunnen verhuizen als ze dat willen. Om dat te realiseren moet er, gelet op de vergrijzing, veel voor ouderen worden gebouwd. Door woningen op maat voor ouderen te bouwen, wordt er een verhuisketen op gang gebracht.
Tot en met 2030 moeten er in totaal ruim 900.000 nieuwe woningen worden gebouwd. Daarvan zijn er minstens 290.000 geschikt voor ouderen. De bedoeling is dat daarmee een verhuisketen op gang komt dat de doorstroming stimuleert. Niet alleen de woningen, maar ook de leefomgeving moet geschikt zijn voor oudere bewoners, zodat zij zo zelfstandig kunnen blijven wonen ook als zij intensieve verpleegzorg nodig hebben. Dit betekent dat de woningen en leefomgeving moeten passen bij de diversiteit onder ouderen die verschillen in leeftijd, leefstijl en zorgbehoefte.
Te realiseren geschikte ouderenwoningen tot in 2030:
- 170.000 nultredenwoningen
- 80.000 geclusterde woonvormen - waarvan 40.000 door corporaties
- 40.000 verpleegzorgplekken - volledig extramuraal - waarvan 20.000 door corporaties
Provincie Groningen krijgt er komende jaren 28.500 nieuwe woningen bij door Provincie Groningen, oktober 2022
In de provincie Groningen worden tot en met 2030 28.500 nieuwe woningen gebouwd. Dit aantal woningen is nodig om aan de toenemende vraag naar betaalbare woonruimte te voldoen. Een gedeelte hiervan vervangt bestaande huizen om de kwaliteit van het totale aantal woningen op peil te houden. De woningbouw in onze regio is ingewikkeld door de bevolkingsgroei, het besteedbaar inkomen en de noodzaak om woningen te verduurzamen en versterken. Daarom doen de provincie, Groninger gemeenten en woningcorporaties een beroep op het Rijk om de bouwplannen te kunnen uitvoeren.
Woongemeenschap 50-plus: De kracht van senioren door LVGO, september 2022
Hoe gaat het met woongemeenschappen van senioren en de mensen die er wonen? Welke knelpunten ervaren bestaande groepen? Wat is de meerwaarde eigenlijk van deze manier van wonen? De LVGO deed onderzoek in de achterban van woongemeenschappen, initiatiefgroepen en belangstellenden.
De opmerkelijkste zaken op een rij. Senioren willen zo lang mogelijk gezond en zelfstandig blijven, terwijl er tegelijkertijd ook behoefte is aan saamhorigheid. Er wordt veel verwacht van dit soort burger-wooninitiatieven. Gemeenschappelijk wonen is een prima recept om niet eenzaam te worden. Uit het LVGO-onderzoek blijkt dat 95% van
de bewoners sociaal contact ervaart als grote meerwaarde. Men kan elkaar helpen en steunen (84%) en woont langer
zelfstandig (80%). Wonen in een woongemeenschap draagt bij aan betekenisgeving en persoonlijke groei van senioren.
Inspiratie voor 2040 door Taskforce Wonen en Zorg, september 2022
Wat maakt een wijk seniorproof? Wat mag in een wijk echt niet ontbreken? Een prettige woonomgeving draagt bij aan vitaliteit, het voorkomen van eenzaamheid en aan versterking van de kwaliteit van leven. Een groene omgeving, met voorzieningen op loopafstand en ruimte voor ontmoeting. De Taskforce Wonen en Zorg heeft een nieuwe webpagina 'Inspiratie voor 2040', waar zij ingaan op het belang van vitale wijken.
Lootuinen in beweging door Zorginnovatieforum, september 2022
In het project ‘Wat beweegt ouderen?’ in Lootuinen, een wijk van Coevorden, staan de wensen en behoeften van inwoners van deze wijk centraal. Het Zorg Innovatie Forum onderzocht samen met Adema Architecten hoe Positieve Gezondheid in de fysieke leefomgeving bijdraagt aan beweging, ontmoeting en samenwerking van de inwoners van Lootuinen in Coevorden. Er is samengewerkt met en geluisterd naar de inwoners, die de zeggenschap over hun eigen leefomgeving terugpakken.
Ontwikkelingen in zorgvastgoed; woonmarkt onder druk door Harry Woldendorp, 8 juli 2022 (Gzndhdszrg.nl)
In Nederland is op dit moment een tekort van ongeveer 300.000 woningen. Een belangrijke oorzaak is de sterke toename van het aantal eenpersoonshuishoudens, vooral door het aantal 65-plussers. Deze groep verdubbelt naar verwachting van ruim 0,9 miljoen (2018) naar 1,8 miljoen (2060). De knellende woningmarkt beperkt veel mensen in hun woonbehoefte. Als gevolg van dit vraagstuk ontstaan nieuwe woonvormen. Belangrijk is om binnen die verschillende woonvormen integrale benadering van wonen, zorg en technologie toe te passen.
Catalogus woonvormen voor senioren door ZorgSaamWonen, mei 2022
De Catalogus biedt ontwikkelaars inzicht in de hedendaagse woonvormen voor senioren in Nederland. De informatie is bruikbaar voor professionele partijen en voor bewonersinitiatieven. De Catalogus maakt referentieprojecten inzichtelijk en ondersteunt daarmee de afwegingen van ontwikkelaars bij woningcorporaties of andere ontwikkelende partijen en van (toekomstige) bewoners bij de keuzes over nieuwe woonvormen voor senioren. Er zijn zes typen beschreven: mantelzorgwoning, kleinschalig wonen, woongroep, woongemeenschap, modern hofje en wooncomplex. Per type is er een algemene beschrijving die ingaat op de bedoeling van de woonvorm en een SWOT-analyse biedt. ZorgSaamWonen ontwikkelde in samenwerking met Companen en Kantelingen de Catalogus met ondersteuning van het ministerie van VWS.
De samenstellers van de Catalogus woonvormen voor senioren hopen dat dit instrument bijdraagt aan het realiseren van meer diversiteit in woonvormen voor senioren. Er wordt nog weinig ingespeeld op de woonbehoeften van senioren op de woningmarkt. Veel ouderen blijven bij gebrek aan aantrekkelijk aanbod, wonen in hun huidige woning. die aansluiten op de wensen van senioren.
Advies ‘Thuis in de Wijk, nu en straks! door Raad van Ouderen, december 2021
Niet eerder was het appèl op ouderen zo sterk als in dit advies. Op 14 december 2021 werd het nieuwste advies ‘Thuis in de Wijk, nu en straks!’ van de Raad van Ouderen aangeboden aan de directeur-generaal van het ministerie van VWS. In dit advies is de hoofdboodschap: Maak ouderen bewust van de veranderingen in de samenleving en de consequenties voor hen. Empower ze: de veranderingen in denken en doen, moeten vooral van hen zelf komen. De Raad van Ouderen belicht met dit advies geen nieuw onderwerp maar signaleert over de hele linie dat nog steeds de urgentie ontbreekt bij veel partijen en zeker ook bij ouderen zelf. De Raad van Ouderen wil met dit advies het besef van urgentie stimuleren bij ouderen en gemeenten om tijdig in te spelen op de grote veranderingen in de samenleving. Alleen zo kunnen ouderen en gemeenten adequaat acteren. Meer zelf doen en meer samen doen gaan niet vanzelf. Allereerst moet iedereen de noodzaak zien en vervolgens zullen nieuwe vaardigheden bij ouderen en overheid ontwikkeld moeten worden.
Ontwerpen voor ouderen door Gemeente Rotterdam, augustus 2021
De brochure “Ontwerpen voor ouderen” is bedoeld voor ontwerpers, ontwikkelaars, projectmanagers, bouwers en bewoners. In deze brochure worden aandachtspunten benoemd voor het ontwerp in de ouderenhuisvesting op drie verschillende schaalniveaus; de woning, het woongebouw en de woonomgeving. Een goede inrichting van de woning, het woongebouw en de woonomgeving zijn belangrijke randvoorwaarden voor zelfredzaamheid en sociale interactie, waardoor ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Daarnaast is een zorgvuldig proces en heldere communicatie belangrijk. De brochure dient als inspiratie en handvat voor het bouwen voor ouderen. Het is een product van het Langer Thuis Akkoord. Deze handreiking is een dynamisch document dat aangepast kan worden op nieuwe ontwikkelingen en ervaring uit de praktijk.
Waar ga ik wonen als ik oud ben en zorgbehoevend? door Rabobank, augustus 2021
Waar woon je straks? En wat als je zorg nodig hebt? Nederland heeft een enorm tekort aan woningen, een sterk vergrijzende bevolking en een krimpende beroepsbevolking. Hierdoor wordt het steeds moeilijker om ouderen de zorg te geven die we gewend zijn. Hoe we het betaalbaar houden is een probleem, maar nog een groter obstakel is de beschikbaarheid van personeel en mantelzorgers. Vraag en aanbod zijn niet in balans en die mismatch zal de komende jaren snel toenemen. Hoe groot is dit probleem eigenlijk? Zijn er oplossingen? Antwoorden op deze en nog veel meer vragen leest u in deze publicatie van de Rabobank.
Bouwen woningen voor ouderen krijgt hoge prioriteit door Aedes, ActiZ, VNG, Taskforce Wonen en Zorg, ZN, ministerie BZK en VWS, april 2021
ActiZ, Aedes, VNG, ZN en de ministeries van BZK en VWS slaan de handen ineen om komende jaren meer dan honderdduizend extra woningen te realiseren voor ouderen. In de bestuurlijke afspraken hebben de partijen de doelstelling opgenomen om in de komende vijf jaar 60.000 extra woningen voor ouderen en 25.000 extra verpleegzorgplekken te creëren. Tot 2031 komen nog eens 100.000 extra woningen en 25.000 verpleegzorgplekken bij. Tot en met 2040 verdubbelt het aantal 80+’ers naar 1.6 miljoen.
Het behalen van de aantallen extra woningen is afhankelijk van diverse randvoorwaarden, zoals financiering, voldoende zorgmedewerkers en beschikbaarheid van locaties. De partijen werken samen aan oplossingen voor deze knelpunten, zodat een volgend kabinet snel besluiten kan nemen. De organisaties spreken ook de wens uit om meer sturing van het Rijk of provincies bij de realisatie van de woonzorgopgave voor ouderen. Veel gemeenten werken al aan een woonzorgvisie. In het bestuurlijk akkoord is afgesproken dat alle gemeenten deze medio 2021 geformuleerd hebben. In deze visie staat omschreven hoe zij in de regio met zorgorganisaties en corporaties werken aan voldoende woningen voor ouderen en de benodigde voorzieningen.
Het Bejaardenhuis van de toekomst is een wijk waar het voor jong én oud prettig wonen is door Acquire Publishing, april 2021
Prettig langer thuis wonen, dat doen we samen, zo luidt het motto van de stichting ‘Bejaardenhuis van de Toekomst De Helftheuvel’ in ’s-Hertogenbosch. Er groeit een ‘bejaardenhuis’ op en rond De Helftheuvel in Den Bosch. Meer dan 2.700 van de circa 12.500 bewoners in ’s-Hertogenbosch West, zijn ouder dan 65. De helft daarvan is 75-plus. De meesten van hen zijn prima in staat zelfstandig te wonen en te leven. Maar een groeiend aantal bewoners heeft meer en meer zorg en ondersteuning nodig.
Het Bejaardenhuis van de Toekomst is een wijk waar het voor jong én oud prettig wonen is. Het beste wat een bejaardenhuis vroeger te bieden had, niet in één gebouw, maar in de wijk voorhanden. Activiteiten voor én door ouderen, een wijkrestaurant in het gemeenschapshuis en dat ene wijkteam van zorgwerkers. Hun missie: bundel de krachten van zorgwerkers en vrijwilligers en haal meer uit bestaande voorzieningen. Zo zijn veel gemeenschapshuizen op zondag dicht en dat is nu juist voor veel ouderen het ‘zwarte gat’ in de week. Een zondagmiddag-brunch en aansluitend een kaartmiddag of een dansmiddag met artiest, succes verzekerd!
Woonvarianten voor senioren – Stappenplan voor het toetsen van financiële haalbaarheid door Platform31, februari 2021
We zien steeds meer nieuwe woonvarianten op de woningmarkt verschijnen waarin een combinatie van wonen, welzijn en zorg is vormgegeven. Deze woonvarianten worden regelmatig ontwikkeld door een groep gelijkgestemde particulieren die samen oud willen worden in een aangename woonomgeving. Maar ook sociaal ondernemers, woningcorporaties en projectontwikkelaars ervaren dat er te weinig aanbod is voor senioren die langer zelfstandig willen blijven wonen en springen in dat gat. De geldstromen voor wonen, zorg en welzijn zijn gescheiden. Dit maakt dat er andere businesscases nodig zijn. Tegelijk blijkt dat de financiering van dergelijke woonconcepten ingewikkeld is.
Businesscase voor drie type woonvarianten
Op basis van praktijkervaring, opgehaald bij koplopers die al woonvarianten hebben ontwikkeld, heeft Platform31 businesscases opgesteld voor drie woonvarianten:
1.Woningmix: een mix van woningen, zowel huur, koop als goedkoop en duur.
2.Buurtfunctie: maatschappelijke en commerciële voorzieningen met aanbod voor de buurtbewoners.
3.Zorgconcept: zorgaanbod voor bewoners variërend van lichte thuiszorg tot zwaardere 24-uurszorg.
Seniorenhuisvesting heeft de toekomst – Caring community als wenkend perspectief door Platform31, mei 2020
De Nederlandse bevolking vergrijst. Het aantal 65-plussers neemt toe van 3,2 miljoen in 2020 tot 4,7 miljoen in 2040. Meer dan een kwart van de bevolking is dan ouder dan 65 jaar. Het aantal alleenstaanden onder ouderen zal komende jaren sterk groeien. Met de toename van het aantal ouderen stijgt de zorgvraag. Hoe gaan al die mensen wonen? De seniorenhuisvesting van de toekomst maakt onderdeel uit van een caring community.
Hierin kunnen kwetsbare doelgroepen waaronder ouderen, net als iedereen meedoen in de samenleving. Participatie, zelfregie en kwaliteit van leven staan centraal in plaats van langer leven met focus op ziekte en zorg. Dit betekent dat kwetsbare mensen net als iedereen zo lang mogelijk zelfstandig (en met ondersteuning) thuis kunnen blijven wonen en mee kunnen doen in de samenleving. Zij wonen in een toekomstbestendig huis of in een kleinschalige woonvoorziening in een gewone wijk in een dorp of stad en kunnen terugvallen op mensen en tal van voorzieningen in de wijk, zoals:
• Een verpleegthuis: een kleinschalig verpleeghuis op een centrale plek in de, met zo veel mogelijk kenmerken als thuis wonen.
• Een time oud: een voorziening voor tijdelijke opvang van ouderen
• Een multigeneratiecentrum: een voorziening voor alle mensen in de wijk, ongeacht leeftijd, gericht op onderlinge interactie.
Paradigma verschuiving noodzakelijk
Om te komen tot een caring community is het noodzakelijk dat alle relevante stakeholders (gemeente, zorginstellingen, woningcorporaties en vertegenwoordigers van ouderen) elkaar opzoeken en lokaal de dialoog aangaan over de toekomstige vraag en aanbod van ouderenhuisvesting en (ouderen)zorg.
De toekomst van wonen en zorg voor ouderen door Actiz, september 2019
De komende jaren is een forse uitbreiding van het aantal passende woonvormen nodig door de vergrijzing en toename van behoefte aan ouderenzorg. Daarvoor moet op lokaal niveau het gesprek gevoerd worden. Branchevereniging ActiZ ontwikkelde een presentatie over de toekomst van wonen en zorg voor ouderen. Een hulpmiddel voor zorgorganisaties om op lokaal niveau het gesprek te voeren met woningcorporaties en gemeenten.
Onderzoek
Omgevingsmonitor Wonen door Provincie Groningen
De staat van Groningen op het gebied van wonen wordt onderzocht door de provincie Groningen. Wat zijn de woningbouwplannen als het om aantallen woningen gaat? En wat is de behoefte?
Behoefteverkenning wonen buitengebied door KAW & Provincie Groningen, december 2021
Achtergrond van deze verkenning is de nog steeds toenemende druk op de woningmarkt. Er zijn signalen dat tegenover steeds vollere steden, en versterkt door corona, meer mensen in het buitengebied willen wonen. Is dat echt zo? Gaat het om een ontluikende wens van regiobewoners, Stadjers, van buitenaf? Als die vraag er is, hoe ziet die er dan uit, in relatie tot het buitengebied? Tegelijkertijd spelen er ook ontwikkelingen in het buitengebied zelf die vragen oproepen over de wenselijkheid van meer ruimte bieden voor wonen. Zo verandert de bedrijfsvoering voor agrariërs sterk. Dit leidt tot meer vrijkomende agrarische bebouwing, een zoektocht naar andere economische dragers en vaker een behoefte aan herontwikkeling van gebouwen. Ook natuurorganisaties zoeken naar nieuwe verdienmodellen en manieren om
natuurgebieden te financieren en te beheren, waar wonen een rol in kan spelen.
Bouw niet nog meer verpleeghuizen maar biedt passende vormen van wonen door Alzheimer Nederland, april 2021
Er zijn onvoldoende passende woonvormen tussen thuis en het verpleeghuis in, zo blijkt uit onderzoek van Alzheimer Nederland. Meer dan driekwart van de zorgprofessionals en mantelzorgers vindt het aanbod van woningen en woonvormen voor mensen met dementie niet passend. Bij achteruitgang is alleen het verpleeghuis een optie, maar dit is lange tijd een brug te ver en bovendien heeft men grote weerstand hiertegen. De conclusie is ook dat mensen met dementie hierdoor onverantwoord lang thuis blijven wonen, met crisissituaties tot gevolg.
In het rapport ook een antwoord op
1.Wat voor vormen zouden dit moeten zijn?
2.Wat zijn de woonbehoeften van mensen met dementie en hun mantelzorgers?
Monitor Ouderenhuisvesting – 2020 – Urgentie investeer in geschikte woningen en ontmoetingsruimten door ABF Research, januari 2021
Het aantal huishoudens vanaf 55 jaar groeit de komende 15 jaar sterk, blijkt uit de eerste Monitor Ouderenhuisvesting. In 2020 was 13% van het totale aantal huishoudens 75 jaar of ouder. In 2035 is dat 19%. Het aantal huishoudens van 55-plusser groeit van 3.7 miljoen in 2020 naar 4.5 miljoen in 2035. De monitor onderstreept de urgentie om voldoende in woningen voor ouderen te blijven investeren. Om ervoor te zorgen dat ouderen ook in de toekomst goed wonen is een groter, deels ander woningaanbod nodig. Niet alle ouderen kunnen in hun huidige woning blijven wonen, bijvoorbeeld als er geen lift in het appartementencomplex is of als een traplift in de eigen woning niet mogelijk is. Op hogere leeftijd neemt de mobiliteit af. Ouderen willen vaker dan nu mogelijk is in een complex wonen waar sociale contacten laagdrempelig zijn. Dat kan als bijvoorbeeld een gezamenlijke ontmoetingsruimte in het complex is. Het ministerie van BZK heeft voor 2021 en 2022 20 miljoen euro per jaar beschikbaar gesteld om onder meer de bouw van ontmoetingsruimten in geclusterde woonvormen voor ouderen te ondersteunen in nieuwbouw en bestaande bouw.
55-plussers over hun – toekomstige – woning door CBS, april 2020
De CBS-reeks Statistische Trends beschrijft de huidige woonsituatie van 55-plussers en hun wensen en behoeften voor de toekomst. Kennis over de woonsituatie, de woon- en verhuiswensen van deze (aankomende generatie) ouderen zijn van belang voor de toekomstige situatie op de woningmarkt. Flats, appartementen en tussenwoningen zijn populair bij 55-plussers. Tien procent van hen woont naar eigen zeggen in een seniorenwoning. Wat zijn de woonwensen en woonbehoeften van 55-plussers voor de toekomst? Dit is nagegaan voor de groep 55-plussers die op dit moment nog niet in een seniorenwoning woont. Een derde van de 55-plussers – en bijna een kwart van de 75-plussers – vindt de eigen woning op dit moment niet of minder geschikt bij gezondheids- of ouderdomsklachten. De woning aanpassen heeft voor de meesten de voorkeur boven verhuizen. Het aanbrengen van een traplift is de meest overwogen aanpassing. Van alle 55-plussers zegt 56 procent niet te willen verhuizen, tenzij het niet anders kan.
Langer thuis – werk in uitvoering – Van woonzorgonderzoek naar een uitvoeringsprogramma door Platform31, maart 2020
Steeds vaker wonen mensen met een beperking zelfstandig en vaak is meer ondersteuning nodig dan alleen een dak boven het hoofd. Om hier goed op in te spelen is gericht onderzoek nodig naar de woonzorgopgave in wijken en dorpen. De handreiking van Platform 31 is een bundeling van goede voorbeelden van woonzorgonderzoek in gemeenten en de vertaling daarvan in werkafspraken met partners. Wat een goede aanpak is, verschilt van wijk tot wijk.
Mensen zijn verschillend in draagkracht, inkomen en regie-vermogen, wijken zijn verschillend in de kwaliteit van de woningvoorraad en de aanwezige voorzieningen. In de ene buurt kennen mensen elkaar en houden ze een oogje in het zeil, in de andere buurt kennen buren elkaar niet. Daarom vind je in de handreiking ook voorbeelden van actieonderzoek met betrokkenen zelf.
Want zoals een onderzoeker liet weten, goed onderzoek is belangrijk en levert ons vaak veel informatie op, maar vaak geen pasklare aanpak die toepasbaar is in het leven van mensen. Daar moet verandering in komen.